Vukov i Dositejev muzej

Muzej Vuka i Dositeja memorijalni je muzej, posvećen dvojici velikana srpske kulture, prosvetitelju i prvom srpskom ministru prosvete Dositeju Obradoviću i reformatoru srpskog jezika, tvorcu srpskog književnog jezika, Vuku Karadžiću.[1]

Galerija Muzeja Vuka i Dositeja predstavlja fond memorijalnog muzeja, posvećenog prosvetitelju i prvom srpskom ministru prosvete Dositeju Obradoviću i reformatoru srpskog jezika, tvorcu srpskog književnog jezika, Vuku Karadžiću. Vukova zbirka je izdvojena iz

fonda Narodnog muzeja i pridružena malobrojnoj zaostavštini Dositeja Obradovića 1949. godine kada je formiran poseban muzej – Muzej Vuka i Dositeja, otvoren 28. februara 1949. godine. Dodeljena mu je zgrada u kojoj je jedno vreme bila Velika škola, s obzirom na to da je Dositej Obradović bio jedan od njenih idejnih tvoraca, a Vuk Karadžić jedan od prvih dvadeset učenika.[1]

Narodnom muzeju Muzej Vuka i Dositeja pridružen je ponovo 1979. godine. Pored bogate izložbene delatnosti, u muzeju se obavlja i delatnost naučno-istraživačkog karaktera, koja se odnosi na Dositeja i Vuka kao i na period u kojem su živeli i stvarali. Od 1958. Muzej izdaje i svoj godišnjak, Kovčežić, u kome se objavljuje građa i naučni prilozi koji su rezultat naučno-istraživačkog rada u muzeju.

U toku 2011. godine započeti su radovi na sanaciji, restauraciji i adaptaciji zgrade Muzeja Vuka i Dositeja kojima je omogućeno ne samo strukturalno saniranje objekta, već i primena standarda moderne muzeološke prakse čuvanja i izlaganja, kao i formiranje nove osavremenjene postavke. Radovi su završeni u decembru 2012, a nova postavka, u renoviranom Muzeju, svečano je otvorena 24. decembra 2012. godine.[2]

Pomoćna zgrada u dvorištu. Danas se tu nalazi nova Izložbena galerija Muzeja.
Vukova zbirka i Dositejeva zbirka[uredi | uredi izvor]
Starija i bogatija je Vukova zbirka. Oformljena je još krajem 19. veka, kada je Vukova kćerka, Mina Karadžić Vukomanović, poklonila njegovu zaostavštinu Kraljevini Srbiji. Ova zbirka je bila prva od zbirki Narodnog muzeja čiji je stručni katalog u celini štampan i objavljen 1900. godine, nakon što je Mihajlo Valtrović stručno obradio materijal koji je predat Narodnom muzeju. Vukova ostavština izlagana je u Narodnom muzeju u okviru Vukove spomen-sobe i kasnije u okviru Istorijskog odeljenja muzeja. Deo Vukove zaostavštine, posebno nameštaj, nestao je ili uništen 1915. godine kada je prilikom austrijskog bombardovanja Beograda pogođena i zgrada Narodnog muzeja, kao i u vreme okupacije. U zbirci se danas čuvaju lični i porodični predmeti Vuka Karadžića, portreti i umetnička zaostavština, prva izdanja njegovih knjiga i brojna arhivska građa. Za razliku od Vukove zaostavštine, ličnih predmeta Dositeja Obradovića nema jer su uništeni u požaru još 1813. godine. Zbog toga se deo muzejske zbirke koja se odnosi na njega uglavnom zasniva na likovnim prilozima, arhivskoj građi, Dositejevoj prepisci i knjigama, među kojima su prva izdanja njegovih dela.