Spomenik neznanom junaku

Spomenik neznanom junaku

Na najvišoj tački Avale, nekadašnjem mestu srednjovekovne tvrđave Žrnov, 1922. godine lokalni meštani su postavili kameni spomenik na grobu neidentifikovanog vojnika iz Prvog svetskog rata. Nekoliko godina kasnije, po inicijativi kralja Aleksandra I Karađorđevića i u duhu evropskog obeležavanja nepoznatih ratnika, odlučeno je da se na tom mestu izgradi reprezentativni memorijal. Tvrđava Žrnov je tom prilikom uklonjena, a na njenom mestu podignut je grandiozni mauzolej – Spomenik Neznanom junaku, koji je vremenom postao simbol nacionalnog sećanja na sve poginule borce Velikog rata.

Autor projekta bio je čuveni umetnik Ivan Meštrović, poznat po svojim snažnim, izražajnim formama, koje su odgovarale težini i važnosti ovog spomeničkog kompleksa. Kralj Aleksandar lično je učestvovao u oblikovanju ideje i koncepta spomenika.

Do samog mauzoleja vode stepeništa koja se postepeno uzdižu, otvarajući pogled ka samom vrhu i spomeniku. Centralni deo predstavlja sarkofag kroz koji se prolazi duž uzdužne ose, između dve kapije koje krasi osam monumentalnih karijatida – ženskih figura u ulozi stubova. Svaka od njih je visoka 4 metra i izrađena od istog materijala kao i ostatak spomenika. Odevene su u autentične narodne nošnje različitih krajeva tadašnje Jugoslavije, sa bogatim detaljima i nakitom. Lica figura variraju od realističnih do simboličnih, a geometrijski stilizovana obrada nošnji svedoči o spoju tradicije i umetničke modernosti.

Spomenik danas stoji kao mesto tišine, poštovanja i istorijskog pamćenja, koje posetioci doživljavaju ne samo kroz njegovu monumentalnost, već i kroz snažnu simboliku koju nosi.