Rančićeva kuća

Rančićeva kuća

Rančićeva kuća u Grockoj beleži više od dva veka trajanja i četiri decenije kulturne namene, a svakom posetiocu daruje nezaboravnu atmosferu svog vanvremenskog sklada i spokoja.

Ova stara varoška kuća kosovsko-moravskog stila, izgrađena je s kraja 18. ili početka 19. veka, u mirnom sokaku stare varoši, na uzvišici s pogledom na moćni Dunav. Ime je dobila po porodici Rančić kojoj je gotovo dva veka pripadala. Građena od materijala sa podneblja bez ijednog eksera, širokih streha, sa drvenim doksatom i krovom od ćeramide, dragocen je primerak očuvanog narodnog neimarstva i varoškog doma Srbije.

Svojim arhitektonskim, konstruktivnim i likovnim obeležjima, kao i kvalitetom i obradom materijala, predstavlja jednu od najvrednijih kuća ne samo na području Grocke, nego i beogradske okoline uopšte. Rančićeva kuća je otud spomenik kulture od velikog značaja za našu zemlju, pod patronatom Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda.

Rančićeva kuća je danas primer uspešne revitalizacije.

Smatra se da je nastala početkom XIX veka kao dvodelna kosovska prizemljuša sa podužnim tremom zasebnih, međusobno nepovezanih prostorija, a da je sredinom istog veka pretrpela promene kojim je dobila izgled gročanske varoške kuće. Tada je, bočno uz njenu užu stranu, dograđen deo sa doksatom i ukopan podrum, u širini dograđenog dela kuće, sa ulazom ispod doksata. U ovom slučaju izostala je uobičajena direktna veza dograđene sobe sa tremom, dok je ulaz iz trema u postojeću sobu zatvoren. Doksat je, kao integralni deo trema u kuća ovog tipa, izdvojen i formiran kao zaseban element. Kuća je građena u bondručnoj konstrukciji sa ispunom od čatme i pokrivena krovom od ćeramide. Prostorni plan je četvorodelan i organizovan preko odžaklije kao središnje prostorije direktno povezane sa tremom.

Ukazujući, naknadno razvijenom prostornom strukturom i dimenzijama, na jedan od načina formiranja tradicionalne kuće Pomoravlja i istočne Srbije ona nastankom u čaršiji odslikava duh i ekonomski polet srpskog čaršijsko-gradskog sloja u formiranju.

Konzervatorsko-restauratorski radovi su obavljeni osamdesetih godina, a radovi na restauraciji i uređenju 2003–2004.

Od 2008. godine je koristi ustanova kulture Centar za kulturu Grocka, čije je sedište postala od 2015. godine. Raspolaže jedinstvenim galerijskim prostorom unutar objekta, i negovanom baštom koja se aktivno koristi kao letnja muzička scena, radioničarski prostor, ali i galerija na otvorenom (za forme u prostoru otporne na atmosferalije). Postoji mogućnost kupovine brošura o Grockoj, suvenira i razglednica Grocke.

Rančićeva kuća je, sem po lepoti narodnog neimarstva, poznata i po nekadašnjem Zavičajnom muzeju Grocka profesora dr Aleksandra Đ. Kostića (osnivača Instituta za histologiju i embriologiju) koji je u Rančićevoj kući otvoren 1982. godine. Muzej opštine Grocka je posedovao i izlagao zavidnu arheološku zbirku, a radio je do sredine 90-tih godina prošlog veka.

Zbirka i Legat dr Aleksandra Kostića, upotpunjeni ličnim predmetima cenjenog naučnika, nakon više od dve decenije zaborava izloženi su 2018. u namenskoj galeriji u okviru biblioteke "Ilija Garašanin" u Grockoj.

O Rančićevoj kući sa galerijom, kao i stalnoj postavci Legata dr Aleksandra Kostića, stara se Centar za kulturu Grocka. Kustos je Zorica Atić, dipl. istoričar umetnosti.